. - Keten

KETEN YETİŞTİRİCİLİĞİNİ YAYGINLAŞTIRMA PROJESİ

UYGULAMA YERİ.....
UYGULAMA ALANI.....100 Da.

PROJE GEREKÇESİ :İlimizde yok olmaya yüz tutmuş olan ve üreticiler için en önemli problem olan pazarlama probleminin bulunmadığı keten yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak, Makineli tarım yapmaya uygun olmayan küçük ve engebeli arazi parçalarının üretime kazandırılması.
FİZİKSEL ÜRETİM MİKTARI: Normal bakım şartlarında, dekardan ortalama 400 kg ürün alınacağı hesaplanarak, projenin uygulanacağı 100 da alandan toplam 40 ton ürün alınacağı hesaplanmıştır.

PROJE MALİYETİ.............5.280.000.000 TL.
a)Çiftçi Katkısı.................................-
b)Özel İdare Katkısı........5.280.000.000 TL.
PROJENİN BAŞLAMA TARİHİ.....2005
PROJE SÜRESİ..............................1 Yıl
UYGULAYICI KURULUŞ.....Kastamonu Valiliği Özel İdare Müdürlüğü desteği ile Bakanlık İl Müdürlüğü'nce yürütülecektir.

1-GİRİŞ
Tek yıllık otsu bir bitki olan keten yetiştiriciliği, Ülkemizde ve İlimizde yok olmaya başlamıştır. Kastamonu ili keten üretiminin hala yapıldığı az miktardaki yerlerden biridir. Doğaya dönüşün ve doğal besinlerin öneminin arttığı günümüzde keten tohumu, keten yağı, ve keten lifine olan ilgide artmaktadır. Ülkemizdeki keten üretimi talepleri karşılamaya yetmeyip dışarıdan keten tohumu ve keten lifi ithal edilmektedir.

2-PROJENİN AMACI
Kastamonu ilinde yok olmaya yüz tutmuş olan keten yetiştiriciliğini yeniden canlandırmak. Özellikle kırsal kesimde yaşayan halkımıza yeni gelir kapısı açarak üreticilerimizin gelir seviyesini yükseltmek.
İlimizin bazı bölgelerinin iklim ve toprak yönüyle, Keten yetiştiriciliğine uygun olduğu düşünülmektedir. Eğer yöremizde keten yetiştiriciliği yaygınlaştırılabilirse Keten tohumu, Keten yağı, ve Keten lifi üretiminde büyük bir artış olacağı gibi, İlimiz tanıtımına ve ekonomisine ciddi manada katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Projede, Şenpazar Edeler köyü, Küre Çaybükü köyü ve Çatalzeytin Paşalı köyünde 100 da (dönüm) lık keten tohumu ve gübre dağıtımı yapılacak Bu köylerde bulunan tarım danışmanlarının rehberliğinde ve gözetiminde üretim yapılacaktır.

3-TEKNİK BİLGİLER
KULLANIM AMAÇLARI:
Lif ve tohum için yetiştirilir.Keten yağı değerlidir.Keten tohumunda 0-45 oranında yağ vardır.Çabuk kuruyan bir yağ olması nedeniyle boya sanayinin en başta gelen ham maddesini teşkil eder.(Bezir Yağı).
Yağı çıkarılan keten tohumu küspesi kuvvetli bir hayvan yemidir.Bu küspede %-30 oranında protein ve %5-8 yağ ihtiva eder.Hayvanların sindirim organları için keten küspesi çok olumlu,etkilidir.
Keten lifinden eski zamanlardan bu yana iç çamaşırları,değişik yazlık elbiseler,masa örtüleri,perdeler vs gibi eşyalar yapılır.Elbiseler yazın serin tuttuğundan çok tutulur.

BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ:
90-100 cm derine giden kazık köke sahiptir.Yan kökler ise 15 cm uzunluğundadır.Sap dipten kalın olup, uca doğru incedir.Lif ketenlerinde dallanmanın uç kısımlarında olması yağ ketenlerinde ise ortadan başlaması karakteristiktir.Saplar lif ketenlerinde boy 60 cm,en fazla 150 cm ye kadar çıkmakta olup,yağ ketenlerinde ise 40-50 cm dir.
Yağ ketenlerinde lif ketenlerine göre daha fazla yaprak mevcuttur.Yaprak fazlalığı lif üzerine kötü etkilidir. Çiçekleri çoğunlukla mavi fakat pembe veya beyazda olabilir.
Her kapsülde 10 tane tohum bulunur.Tohumları susam tohumuna benzer.Küçük tohumlulara lif tipi, büyük tohumlulara ise yağ tipi denilebilir.

GÜBRELEME:
Dekara 8-10 kg potasyumlu(K2O),3-4 kg( P2O5),2-3kg CaO(Kireçli) verilmelidir.Keten Azotu (N)sevmez,organik(çiftçilik gübresi)sevmez..Ancak ön bitkiye Azot ve organik gübre verilebilir.

TOPRAK:
Çok ağır ve çok kumlu toprakları sevmez ve PH 6 veya üstünde olmalıdır.Düşük PH verimi düşürür.İyi bir ön bitkidir.Hatta yarı nadas sayılır.

EKİM TARİHİ:
20 Ağustos ile Ekim ayı ortasına kadar ekilebilir. İlkbahar ekimi yapılırsa Marttan itibaren ekilebilir.Nisan ayı ortasına kadar ekilebilir.Erken ekim daha iyidir.

EKİM ŞEKLİ:
Serpme ve mibzerle ekilebilir.Mibzerle sıraya ekimde lif keteni için sıra aralıkları 15cm,yağ keteni için 20 cm dir.Sık ekilen 10 cm gibi makine ile çapa güçleşir.Bu taktirde elle yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
Lif ketenlerinde sık ekim dallanmayı önler ve yağ ketenlerinde seyrek ekim dallanmayı ve bol tohum ürününü sağlar.

TOHUMLUK MİKTARI:
Dekara ortalama 8-10 kg tohum atılır.Tohum 2 cm derine ekilmelidir.

BAKIMI:
Kurak bölgelerde lif ketenleri sulanmalıdır.Mümkünse 2 çapa yapılması iyidir.1.çapa bitkiler 10 cm ikinci çapada 25cm boylarında uygulanır.En büyük düşmanı yabani ot olarak küsküttür.

HASAT:
Lif ketenleri yeşil-sarı olum döneminde hasat edilir.Alt yapraklar dökülmüş,aşağıdan yukarıya yapraklar sararmış ve üstte yeşil yapraklar görülebilir.Kapsüller sarı renk olmaya başlamıştır. Bu dönemdeki hasatta lif kalitesi çok üstündür.
Eğer ketenin ham lifinden hem de tohumundan faydalanılacaksa sarı(tam)olum döneminde hasat uygundur.Bu devrede bitkilerde yeşillik kalmamıştır.Bütün yapraklar dökülmüş,kapsüller sararmıştır.

HASAT ŞEKLİ:
Elle veya makine iledir.Lif için hasat en iyisi elledir.Özel yolma makineleri ile hasat son zamanlarda gelişmiştir.Elle yolmada 30-35 cm yukarıdan tutam şeklinde tutulur.Sonra tarlada kurumaya terk edilir.Sonra ertesi günü altı üste çevrilerek kuruması sağlanır.Kuruyan bu ketenler çardak veya çatı haline getirilerek 5-7 gün kurumaya terk edilir.Kendi sapları ile bağlanarak demet haline sokulur.

VERİM:
Dekardan lif ketenlerinde 200-600 kg sap alınabilir.Lif ketenlerinde tohum verimi azdır.(dekardan30-75 kg).Yağ keteninden alınan tohum verimi ise 50-200 kg dır.100-150 kg verim iyi sayılır.

4-PROJE FAALİYETLERİ
Projenin Şenpazar Edeler , Küre Çaybükü ,Çatalzeytin Paşalı Köylerinde uygulanması hedeflenmektedir. Toplam üç köyde 100 da alanda tohum ve gübre bedeli İl Özel İdare Müdürlüğünce karşılanmak üzere,tohum ve gübre dağıtılacak,teknik elemanlarımız nezaretinde,tohum ekimi, gübreleme ve bakım işleri çiftçiler tarafından yapılacaktır.
Normal bakım şartlarında hedeflenen üretim miktarı,40 ton/yıl liftir. Kg fiyatı ortalama 350.000 TL. olarak kabul edilirse, çiftçilerimizin elde edeceği toplam brüt gelir,14.000.000.000 TL.'dir.

5-PROJE MALİYETİ
Cinsi........................................Miktarı (Kg.)..Birim Fiyatı (TL/Kg.).....Tutarı (TL)
Tohum Bedeli........................1000 kg...........2.500.000 ...............2.500.000.000
Gübre Bedeli (DAP)..............2500 kg..............580.000 ...............1.450.000.000
Nakliye ve Akaryakıt Giderleri.....-........................-.........................550.000.000
Eğitim ve Yayım giderleri.............-........................-.........................300.000.000
Beklenmeyen Giderleri.................-........................-.........................480.000.000
Toplam............................................................................................5.280.000.000

6-SONUÇ
Proje süresi bir yıldır. Tohumların temini, nakliye ve akaryakıt, eğitim ve yayım giderleri ile beklenmeyen giderler olarak toplam proje bedeli 2004 yılı tahmini fiyatlarına göre 5.280.000.000 TL dir.
Proje maliyeti içerisinde devlet katkısı dışındaki giderler çiftçi tarafından karşılanacaktır. Proje İl Özel İdare Müdürlüğünün mali katkısı ile Tarım İl Müdürlüğü, Tarım danışmanları ve çiftçiler tarafından yürütülecektir.

Projeyi Hazırlayan Kontrol Eden ONAYLAYAN