. - Bodur Elma

BODUR ELMA ÜRETİMİNİ GELİŞTİRME PROJESİ

1- Projenin Adı : Bodur Elma Üretimini Geliştirme Projesi
2- Projeden Sorumlu Kişiler/Kuruluşlar :
2.1. Erfelek İlçesi Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Başkanlığı projenin finansmanı, proje ile ilgili ihalelerin yapılması, proje bedellerinin ödeme planlarının hazırlanması ve takibi.
2.2. Erfelek Tarım İlçe Müdürlüğü projenin hazırlanması ve uygulama sonrası takibi.
3- Proje Süresi : Tesis süresi 1 Yıl, ekonomik ömrü 20 yıldır.
3.1. Başlama Tarihi : 01/10/2005
3.2. Bitiş Tarihi : 30/11/2008
4- Proje Uygulama Yeri : Erfelek Köyleri
5- Projenin Konusu : 1 dekarlık Kapama Bodur Elma Bahçesi Tesisi
6- Projeden Faydalanacak Çiftçi Sayısı: 3 çiftçi ailesi
7- Proje Harcamaları :
7.1. Sabit Yatırım Giderleri :6.351,36 YTL
7.2. İşletme Giderleri : 780.000,00 YTL
7.3. Toplam Maliyet : 7.131,36 YTL
8- Projenin Finansmanı : Proje Sosyal Riski Azaltma Finansmanı ve Çiftçi Katkısı ile finanse edilecektir.
8.1. SRAP Katkısı :4.360 YTL
8.2. Çiftçi Katkısı : 484.50 YTL
8.3. Toplam Yatırım : 4.845 YTL

GİRİŞ :
Anadolu birçok meyve türünde olduğu gibi elmanın da anavatanı sınırları içerisinde yer alır. Ülkemizde elma yetiştiriciliğine en uygun yerler; Kuzey Anadolu, Karadeniz kıyı bölgesi ile İç Anadolu ve Doğu Anadolu yaylaları arasında kalan geçit bölgeleridir. İlçemizde bu bölgeler içerisinde yer alıp, yetiştiriciliğe uygun iklim ve rakım isteklerine sahiptir.
Ülkemizde elma üretimi gün geçtikçe artma eğilimindedir. Üretim miktarı bakımından dünyada beşinci sırayı alarak önemli bir üretici ülke durumundayız. Ne var ki gerek birim alandan alınan ürünün düşük olması, gerekse dış pazarda rekabet şansı olan standart çeşitlerin ve kalitenin düşük oluşu ihracatımızı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durum son yıllarda akademisyenleri ve milli tarım politikalarımızı ihracat payı yüksek ve kaliteli ürün yetiştiriciliğine yöneltmiştir. Bodur elma yetiştiriciliği bu eğilimin en önemli hamlesidir. Bodur elma yetiştiriciliğinde modern kültürel uygulamalarla birim alandan elde edilen ürün kalitatif ve kantitatif olarak artırılmıştır. Ayrıca bodur tarzdaki yetiştiricilikte meyveye yatma çok erken olduğu için kaliteli ve standart çeşitlerin üretimine geçiş sürecide çok çabuk aşılabilmektedir.
9- Projenin Amacı :
Tarım her şeyden önce insanların hayatlarını idame ettirebilmeleri için olmazsa olmaz faktörlerinin en önemlisi olan gıdaların üretim aşamasını oluşturur. Hızla artan insan nüfusunun gıda ihtiyacı da artmakta, ancak bunun aksine tarım alanları ve bunun en önemli unsuru olan toprak materyali de farklı nedenlerle yok olmaktadır. Bu durum mevcut birim alandan birim zamanda en fazla ve kaliteli ürün alma zorunluluğunu doğurmuştur.
Bu projeyle geleneksel olarak yapıla gelen ekstansif üretimden entansif üretime geçilmiş olacaktır. İlçe genelinde az oranda ve ekonomik ömrünü tamamlamış olan elma ağaçlarının yerine bodurlaştırılıp birim alana çok sayıda ağaç düşmesi ve yeni kültürel uygulamalarla bol ve kaliteli ürün alınabilecektir.
Türkiye, Dünya ülkeleri içerisinde çok önemli bir meyve üretici ülkesi olmasına rağmen, birim alandan elde edilen üretimde, gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunmaktadır. Bu projenin İlçemizde uygulanmasıyla artacak olan elma üretimiyle nem İlçemizde hem de ülke genelinde gelişmiş olan ülkelerin üretim standartları yakalanmış olacaktır. Ayrıca, ihraç edilecek nitelikte kaliteli ve tescilli standart çeşitleri üreterek daha pahalıya satma imkanı bulan çiftçilerimizin gelirleri artarak refah seviyeleri yükselmiş olacaktır. Üretilecek elmanın dış pazarlarda aranır nitelikte olması ve ihraç edilmesi durumunda döviz kazandırması sonucu ülke ekonomisine de katkı sağlamış olacaktır.
Üretimin artmasıyla soğuk hava depoları, ambalajlama, pazarlama gibi hizmetlere ihtiyaç duyulacağından yeni yatırım sahaları oluşacaktır. Bunların yanı sıra tarım sanayinin ve doğal olarak sanayinin diğer kollarının gelişmesi sağlanmış olacaktır. Bu sayede dar gelirli çiftçimizin gelirleri artacak ve başta ilçemizin ve ülke ekonomisinin canlanmasına yardımcı olunacaktır. Ayrıca, hem tesis edilecek bahçelerde çalışarak, hem de gelişen sanayi dallarında iş istihdamları oluşarak çok büyük bir sorun haline gelen işsizliğinde bir nebze önüne geçilmiş olunacaktır.
10- Projenin Yöre İçin Faydaları :
İlçemiz engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu özellik meyve yetiştiriciliği için çok büyük avantajdır.
İlçe genelinde tarımsal faaliyetler açısından hiçte istenmemekle beraber çok küçük ve parçalı olan tarım alanlarından en ekonomik bir şekilde istifade edebilmemiz için, birim alandan elde edilecek verimin artırılması gerekmektedir. Bodur elma yetiştiriciliğinde ağaçlar küçültülerek birim alana daha fazla ağaç düşmesi sağlanmakta ve birim alandan alınan ürün miktarı da artırılmaktadır. Ayrıca modern tarım tekniklerinin kültürel uygulamaları ile birim alandan elde edilen nicel verim artışı yanında, iç ve dış pazarda en yüksek fiyatla satılabilecek yüksek kaliteli standart çeşitler elde edilebilmektedir.
Bodur elma yetiştiriciliğinde ağacın ürüne yatması çok çabuk olmakta ve hemen ikinci yıldan itibaren ürün alınmaya başlanmaktadır. Buda yatırımı kısa vadeli kılarak yatırımın sermayeye dönüşüm sirkülasyonunu hızlandırmış olacaktır.
Proje, İlçemiz genelinde çok yaşlı ve dağınık halde bulunan düşük kapasiteli elma bahçelerinin yerine, modern kapama bahçe kurularak, birim alandan yüksek verim alarak, ülkemizin tarımsal gelirlerinin artmasına neden olacaktır. Bölge çiftçileri, kurulacak örnek bahçelerle bu tarz yetiştiriciliğe teşvik edilerek, bu sayede aile iş gücünü değerlendirip üretime yönelmeleri sağlanacaktır.
11- Projenin Teknik Detayları :
Elmanın Sistematikdeki Yeri : Elma Rosaceae familyası, Rosacea alt familyasının Malus cinsindendir. Malus cinsinin 30 dan fazla türü olduğu bilinmektedir. Malus comminis 1. Türü en önemlilerinden olup esas bizi ilgilendiren kültür formu ifade eder.
Elma Çeşitleri Ve Özellikleri : Bugün dünyada elma çeşitlerinin sayısı 6500'ü aşmakta olup, Türkiye'de ise bu sayı 460'ı bulmaktadır. Bunlar arsında kalite, verim yönünden yüksek ve ticari anlamda yetiştiriciliği yapılanların sayısı çok azdır. İlimizde bodur anaçlı yetiştiriciliğe en uygun olan ve birbirleri arasında dölleme ilişkisi bulunan çeşitler tanıtılacaktır.
Starking Delicious : ABD orijinli olup; ağacı kuvvetli yarı dik gelişir. Meyvesi iri, koyu kırmızı renkte, çiçek tarafında beş çıkıntısı olup, uzunca şekilli, çok iri ve kaliteli bir çeşittir. Eylülün ikinci haftasında hasat olgunluğuna gelir. Golden Delicious ve Jonathan çeşitleriyle tozlanabilir. Meyveler soğuk hava deposunda Nisan ayına kadar saklanabilir.
Golden Delicious : ABD orijinli olup; ağacı dik ve orta kuvvette gelişir. Çok verimlidir. Meyvesi iri, altın sarısı renkte, silindirik-konik şekilli, meyve eti yeşilimtırak sarı renkte gevrek ve sık dokulu, çok kaliteli bir çeşittir. Eylülün ikinci haftasında hasat olumuna gelir. Starking Delicious, Sarkrimson Delicious, Jonathan ve Winesap gibi çeşitlerle tozlaşır. Bütün bölgeler için tavsiye edilir. Dikkatli meyve seyreltme yapılırsa her yıl düzenli ürün verir. Meyveler soğuk hava deposunda Mart ayına kadar saklanabilir.
Grany Smith : Avustralya orijinlidir. Ağacı zayıf-orta kuvvette, yarı dik-yayvan gelişir. Her yıl ve bol ürün verir. Meyvesi orta iri-iri , yeşil zemin üzeri hafif donuk sarı renkli, kalitesi çok iyi olup, sert, çok sulu ve kendine özgü mayhoş bir tadı vardır. Eylülün son haftası hasat olumuna ulaşır. Golden Delicious ve Red Delicious çeşitleriyle tozlaşır. Meyvesi uygun soğuk hava deposunda 9 ay süreyle saklanabilir.
Elma Anaçları ve Özellikleri : Elma anaçları generatif (tohum) anacı ve vegetatif (Klonal) anaçlar olarak ikiye ayrılır. Generatif anaç yabani veya kültür elmasının tohumuyla elde edilir. Klonal anaç ise; anacında standart vasıfta olması arzu ettiğimiz için, o standart çeşidin tohumuyla değil bitkinin dal, yaprak v.s. organlarından daldırma gibi yöntemlerle özelliklerini kaybetmemiş bir çok bitki elde edilir ve buna klonlama denilmektedir. Vegetatif yollarla elde edilen klon anaçları modern meyvecilikte arzulanan anaç-kalem (çeşit) standardizasyonunu yeni bir örnek bahçe kurma imkan dahiline girmiştir. Bu projede Klonal anaçlı bodur elma tesisi hedeflendiği için, çok bodur anaçlardan İlimiz ekolojik şartlarına en uygun olan M 9 anacını kullanmamız uygun olduğundan bu anacın özellikleri anlatılmıştır.
M 9 : Çok bodur anaçlar içerisinde bugün dünyada en çok kullanılan M 9 anacıdır. Verimli topraklarda daha iyi gelişir.Dikimden itibaren ömrü boyunca desteğe ihtiyaç gösterirler. Dikimin hemen ertesi yıl meyve vermeye başlar ve en iyi şartlarda bile boyu 270 cm'yi geçmez. Çöğürlerin -40'ı kadar gelişirler.
M 9 boğaz çürüklüğüne (Phytophytora spp) dayanıklı fakat ateş yanıklığı (Ervinia amylovora) ve pamuklu bite (Eriosoma Lanigerum) hassastır. M 9 anacı Stool bed Layering veya tepe daldırması ile çoğaltılırlar.
M 9 anacına aşılı çeşitler ile kurulan bahçelerde uygulanacak dikim aralıkları toprak verimliliğine göre (1,5mX3,5m) veya (2,0mX3,5m) olmalıdır. M 9 anacı üzerine Starkrimson Delicious gibi yarı bodur gelişen çeşitler aşılanmamalı, Starking Delicious, Golden Delicious, Grany Smith gibi kuvvetli gelişen çeşitlerin aşılanmasıyla elde edilen fidanlarla bahçe tesis edilmelidir.
Morfolojik ve Biyolojik Özellikleri : Kültür elmalarının taç yüksekliği yaklaşık 8-10 m, genişliği ise 8-12 m olur. Doğal olarak orta-yüksek boylu olurlar. Ancak M 9 klonal anacı üzerine kuvvetli gelişen çeşitler aşılanır ve uygun budama ve bakım uygulanırsa ağaç boyu 2-2,5 m'yi geçmez.
Elmada kök sistemi genellikle yanlara doğru yayılma eğilimindedir ve kazık kök oluşturmaz. Yapraklar çeşitlere göre değişen büyüklüklerde olmakla beraber orta büyüklüktedir. Üst yüzeyi yeşil-koyu yeşil, alt yüzleri çeşide göre az veya çok tüylüdür. Yaprak kenarları dişlidir ve bu dişler çeşitlere göre değişir. Çiçekleri ise 5 taç, 5 çanak yapraklıdır.
Elma meyveleri botanik bakımdan yalancı meyvedirler. Meyve renkleri esasında sarı olup, çeşide göre sarı zemini olgunlaşmayla paralel olarak kırmızıdan bordaya kadar değişik tonlarda renkler kaplar. Şekli çeşitlere göre farklılıklar gösteren kutupsal basık yuvarlak, bazı çeşitlerde çiçek burnu kısmı dardır. Sapın meyveye bağlandığı nokta çukurcadır. Ağaç gövdesi düzgün, gövde ve dallar beyazımtırak pembedir.
Elma çeşitleri genellikle kendine kısırdırlar. Yani, kendi çiçek tozları ile döllenemezler. Mutlaka başka bir dölleyici çeşidin çiçek tozlarıma ihtiyaçları vardır. Bu nedenle bahçe kurulurken iyi bir çeşit karışımı tertiplenmelidir. Çeşit karışımı yaparken, tercih edilen ana çeşidin dölleyici çeşidini veya çeşitlerini iyi bilmek gerekir.
Elma bahçesi, tozlanma döllenme bakımından en elverişli bir plana göre kurulmalıdır. Dölleyici çeşidin esas çeşide oranı % 10-15 olmalıdır. Dölleyici çeşitler ana çeşitten 12,15 metreden daha uzakta olmamalıdır. Seçilen çeşitler arasında periyodisite bakımından bir uyuşmazlık olmamalıdır. Periyodisite, ağaçların bir yıl meyve verip, müteakip yıl dinlenmesi demektir. Dölleyici olarak seçtiğimiz çeşit böyle bir karakterde ise bu çeşidin dinlenme yılında döllenme olmaz. Seçilecek çeşitler arasında çiçek açma zamanları bakımından bir uyuşmazlık olmamalıdır. Elmalardaki yabancı döllenmeyi % 90 arılar yapar. Çiçek zamanı bahçede veya civarda en az 1 arılı kovan bulunmalıdır.
Ekolojik İstekleri :
İklim İstekleri : Elma ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim meyvesidir. Genellikle dünyada 30'- 50' enlemlerde yetişmektedir. Türkiye'de Ege Bölgesi'nde 500 metre, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin sıcak ve kurak yerlerindeki 800 metreden daha yukarı yerlerde yetişmektedir. Yüksek ışık yoğunluğu elmada çok iyi renk oluşumunu sağlar. Elma ağacı düşük sıcaklıkların olduğu sert kışlara dayanıklıdır. Kış dinlenmesi sırasında odun kısımları -35 C ile 40 C'a, açmış çiçekler -2,2 C ile -2,3 C'a ve küçük meyveler ise -1,1 ile -2,2 C'a dayanırlar.
Elma kış dinlenmesine en fazla ihtiyaç duyan meyve türüdür. Yapılan denemelerde elmaların soğuklama ihtiyacını karşılayabilmesi için 7,2 C'nin altında çeşitlere bağlı olarak 2322-3648 saat kalması gerekir. 0 C'nin altında ise 1081-2094 saat soğuklamaya ihtiyacı vardır. Yetersiz soğuklama sonucu çiçeklerin bir kısmı ölür, geriye kalan çiçeklerin açılması da normale göre hem daha geç, hem de düzensiz olur. Böylece geç açan çiçekler döllenme yetersizliği nedeni ile dökülür. Soğuklamasını giderememiş elma ağaçlarında yaprak gözleri sürmez ve ağaç çıplak kalır. Elma yüksek yaz sıcağından da hoşlanmaz. Sıcaklık 40 C'nin üzerine çıktığı zaman büyüme durur, daha yüksek sıcaklıklarda ise zararlanma görülmeye başlar.
Toprak İstekleri : Elma genellikle bir çok toprak tiplerinde başarılı sonuç verir. Bahçe kurulacak yerin alt toprak yapısı önemlidir. Alt toprak, bitki kökleri hiçbir zaman su içerisinde kalmayacak ve köklerin yayılmasını kolaylaştıracak şekilde drene edilmelidir. Sert ve suyu tutan alt toprak gelişmeye engel olur, ağacın büyümesini ve ömrünü olumsuz yönde etkiler. En iyisi alt toprağın çakıllı-tınlı olmasıdır. Toprak derinliğinin 2 metre veya daha fazla olması istenir. Elma yetiştiriciliği için en iyi topraklar optimal olarak 6.0-6.5 pH ve içerisinde normal kireci ve yeteri kadar humus ve nemi bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen topraklardır.
Toprak Hazırlığı ve Bahçe Tesisi : Elma bahçesi olarak tesis edilecek arazi dikimden 1-2 ay önce sürülmelidir. Drenaj sorunu olan yerlerde gerekli drenaj kanalları açılmalıdır. Arazi meyilliyse sekileme yapılmalıdır. Bahçeler 1-2 yaşlı fidanlardan kurulur. Fidan dikimi kışı sert geçen yerlerde ilkbaharda, kışın toprağın derinlere kadar donmadığı yerlerde sonbaharda ağaçlar yapraklarını döktükten sonra yapılmalıdır. İlimizde dikimler her iki mevsimde de yapılabilmektedir.
Kapama bodur elma bahçesi kurulurken, ağaçlara verilecek dikim aralıkları toprak durumu, seçilen anaç, budama şekli, sulama, budama ve elma ağaçlarının habitüsüne göre 1,5 m X 3,5 m veya 2 m X 3,5 m olarak ayarlanır.
Seçilen dikim mesafelerine göre fidan dikilecek yerler işaretlenir ve işaretlenen yerler kökler rahatça sığacak şekilde çukur açılır. Çukur açma işlemi elle de açılabileceği gibi, birim alana çok sayıda ağaç düşebileceğinden çok zaman ve işçilik gerektirdiğinden burgularla açılmalıdır.
Fidan dikilmeden önce köklerdeki ezilmiş ve kırılmış kısımlar budanır. Gövde üzerinde erken uyanacak uç gözlerde çıkartılarak, kök sisteminin gelişmesine fırsat verilerek fidanın tutması kolaylaştırılmış olur.
Dikim yaparken sıraların son derece düzgün bir hat oluşturması için mutlaka dikim tahtası kullanılmalıdır. Çünkü bodur elma ağaçları toprağa çok zayıf tutunur ve gövdesi zayıf olacağından verim zamanı galvanize tel üzerine dallar askıya alınacak şekilde terbiye sistemi yapılır. Tel baştan başa çekileceği için dikim sırasının çok düzgün olması gerekir.
Dikim yaparken dikkat edilecek en önemli konulardan biriside aşı yerinin mutlaka toprak üzerinde bırakılmasıdır. Dikimi müteakip bütün fidanlar hereklenmelidir. Tesis edilen bahçenin korunması için etrafına 2,5 m boyunda, 10 cm çapında 3'er metre ara ile kazıklar çakılıp, dikenli tel çekilerek çit yapılmalıdır.
Yıllık Bakım İşleri :
Toprak İşleme : Sonbaharda toprak işlemenin önemi büyüktür. Toprak tavında iken tesis yılında pullukla 15-20 cm derinliğinde sürülmeli, verim çağında ise köklere zarar vermemek için diskarow ile yüzeysel sürüm yapılmalıdır. İlkbahar gübrelerinin verilmesinden sonra yine toprak sürülür ve yabancı otlarla gübrenin toprağa karışması sağlanır. Toprak işlemenin temel amaçları; toprağın üst kısmındaki organik maddelerle , bitki besin maddelerinin ve havadaki oksijenin bitki kök bölgesine ulaşması, toprak altındaki karbondioksitinde havaya karışmasıdır.
Sulama : Elma ağaçları saçak kök sistemine sahip olduklarından dolayı diğer meyve türlerine göre daha çok suya ihtiyaç duyarlar. Bahçelere verilecek su miktarı; yıllık yağış miktarı ve yıl içerisindeki dağılımına, tranpirasyon (bitkide meydana gelen su kaybı) şiddetine, ağacın yaşına ve toprağın yapısına göre değişir.
Sulama planı kurak ve nispi nemi düşük yerlerde Mayıs ayında başlamak üzere 10-15 günde, nemli bölgelerde ise 20-30 günde bir yapılmalıdır.
Ağaçların ihtiyaç duydukları oranda sulanmamaları halinde verimlilik ve meyve kalitesi düşer. Bu nedenle özellikle bodur anaçlı elma yetiştiriciliği modelinde sulamanın çok iyi planlaması gerekir. En ideal sulama modeli damlama sulama yöntemidir. Bunun için proje kapsamındaki bahçede damlama sulama yapılacaktır. Damlama sulamayla bitki kök sistemi sürekli nemli olacak ve bu sistemin niteliğinden dolayı çok az su kullanarak az suyla en ekonomik bir sulama yapılmış olacaktır.
Gübreleme : elma bahçelerine verilecek gübre miktarı toprak işleme usulüne, toprağın karakterine, ağacın büyüme gücüne, yaşına, alınan mahsul miktarına göre değişir. Verilecek gübre miktarı yapılacak toprak ve yaprak tahliliyle belirlenmelidir. Gübrelemede toprak ve yaprak tahlilleriyle ortaya çıkacak net gübreleme programı esas olmak şartıyla aşağıdaki temel gübreleme hususlarına riayet edilmesi gerekir.
Elma bahçesine fidan dikilmeden evvel 3 ton yanmış çiftlik gübresi atılmalı ve bu 3 yılda bir tekrarlanmalıdır.
Elma bahçelerinde ilkbaharda azotlu gübre verildiğinde meyve kalitesi iyileştiği gibi dökülmede azalır. Ancak, verilen azotlu gübrenin elmalar olgunlaşmadan evvel tükenmiş olması gerekir. Yaklaşık olarak 15 kg (!'lik) amonyum sülfat atılmalıdır.
Elma ağacının büyümesi, mahsulün ve döl veriminin artması için fosforlu gübre atılması gerekir. Yaklaşık olarak 50 kg('lik) süper fosfat atılmalıdır.
Potasyumlu gübreleme de çiçek gözlerinin teşekkülü, şeker ve nişasta yapımı açısından önemlidir. Bu da yaklaşık 20 kg civarında verilmelidir.
Zamanla eksiklikleri görülmesi halinde magnezyum, bor, çinko gibi mikro elementlerinde verilmesi gerekir.
Budama : Elmalarda budama konusu çok önemlidir. Çünkü anaç ve çeşidin özelliğine bağlı olarak uygulanacak terbiye sistemi de farklı olacaktır. M 9 anacı üzerine aşılı Starking Delicious, Golden Delicious, Granny Smith gibi elma çeşitleriyle sık dikim bahçeleri kurulacağı zaman, yapılabilecek en ideal terbiye şekli "ince iğ" (slender spindle)'dir. İnce iğ terbiye şekli sık dikilmiş bahçelerde açaktan oluşmuş küçük bar taç ve bunu izleyen liderden çıkmış küçük meyve dalcıkları ile ömrü boyunca herekle desteklenmeyi gerektiren ve konik şeklinde gelişen ağaçlar olarak tanımlanır.
1.yıl dallanmış veya dallanmamış olan 1 yaşlı fidanların tepelerinin; fidanın büyüklüğüne, dikim aralığına ve toprak verimliliğine bağlı olarak topraktan itibaren 85 cm. yükseklikten kesilmelidir.
Birinci gelişme dönemi sonunda yok denecek kadar az budama yapılır. Sadece lider dalın uzantı dalı çıkartılır. Bunun anlamı; birinci gelişme yılından itibaren ilk 4-5 yıl lider dalda uç kesme yapılmayıp, liderden yeni çıkan sürgünlerden aşağıdan itibaren birincinin bırakılıp, bunun üzerinden diğerlerinin kesilmesi gerekir. 4. ve daha sonraki yıllarda ağaç yüksekliği 2.5 m.'yi geçmiş ise her yıl bir veya daha yaşlı dallarda kısaltma yapılmalıdır. Buna paralel olarak sıra arası ve üzeri yönünde giden dallarda da kısaltma yapılmalıdır.
Birinci gelişme yılından itibaren toprak seviyesinden 40 cm.'ye kadar olan dallar çıkartılır. Yan dalların tamamı geniş açı yapacak şekilde iple ağırlık bağlamak veya asji ipini toprağa çakmak suretiyle eğilirler. Eğilmeyecek derecede dik olanlar dipten kesilirler. Yan dallarda kesinlikle uç alma yapılmaz.
Gelişmenin çok kuvvetli olduğu yıllarda gelişmeyi zayıflatmak için ağacın tepe kısımlarında yaz budaması uygulanır.
Proje kapsamına giren bahçelerde, İlimizde bu tarz yetiştiricilik ve terbiye sistemi yapılmadığı için çiftçiler bu konuda yeteri kadar bilgi sahibi oluncaya kadar, budama ve oluşturulacak terbiye sistemiyle ilgili Tarım İl Müdürlüğü ÇEY Şube Müdürlüğündeki konu uzmanı teknik elemanlar görevlendirileceklerdir.
Hastalık ve Zararlılarla Mücadele :
Meyve yetiştiriciliği içerisinde Zirai Mücadele bakımından en sorunlu olan meyve türlerinin başında elma gelir. Çünkü gerekli itina gösterilmediği takdirde, bir çok hastalık ve zararlı etmeni bulunan elmadan doğru dürüst verim alamayız.
Elma yetiştiriciliğinde zirai mücadelede çok dikkatli davranmalı, bazı ilaçlamalar hastalık ve zararlı ortaya çıktığında yapılacağı için bahçe periyodik olarak kontrol edilmelidir.
Hasat, Ambalaj ve Pazarlama :
Elma meyve olarak ince kabuklu, çok nazik bir meyvedir. Meyveler hasat edilirken avuç içine alınmamalı, parmaklar arasında ezilmemelidir. Hasat esnasında oluşacak küçük bir yara veya ezik depo çürüklüğüne neden olan mantarlar için giriş kapısı olur. Ezik ve yaralardan dolayı olgunlaşma hızlanır ve depo ömrü de kısalmış olur.
Hasatta dikkat edilecek diğer bir konu da hasat zamanının doğru olarak tayinidir. Elma meyveleri ağaç olumunda hasat edilirler. Yeme olumuna soğuk hava depolarında bir süre bekledikten sonra ulaşırlar.
Hasat edilen meyveler; sağlamlık, şekil, renk ve kalitelerine göre sınıflandırılır. Elmalarda kalite sınıflarına ayırma ve boylama TSE'ye göre yapılır. Buna göre sofralık elmalar ekstra, birinci ve ikinci sınıf olmak üzere üç kalite sınıfına ayrılır. Kalite sınıflarının hiç birinde kurtlu ve çürük elma bulunmaz. Ancak ikinci sınıf elmalarda %2'lik çürüklük veya kutlanmaya tolerans gösterilir. Bu sınıfların dışındaki elmalar ıskarta olarak değerlendirilir.
Hasat edilip boylama yapılan elmalar ambalaj materyaline yavaşça yerleştirilir. Ambalajlama materyali olarak çok farklı malzeme kullanılmakla beraber, şayet standartlara aykırı değilse mahallen yaygın olan ambalajlar kullanılabilir.
Pazarlama, soğuk hava deposu olan yerlerde depoya konulup, piyasada istenilen fiyat oluştuktan sonra pazara arz şeklinde veya yaş sebze meyve alımı yapan firmalar tarafından alınmaktadır. Kapama bahçe piyasa değeri yüksek çeşitlerle kurulmuş olup, bakım şartları da iyi uygulanıp elmalar çok kaliteli olursa meyve alımı yapan firmalar hasat ve ambalajlama işlerini de kendileri üstlenerek meyveleri ağacında götürü alabilmektedir.

12- Projenin Uygulama Aşamaları :
12.1. Uygun yer seçimi :
12.2. Dikim yapılacak arazilerin hazırlığı :
12.3. Fidanların temini ve dikimi :
13- Fidanların Nereden ve Nasıl Temin Edileceği : İlçemize uygun çeşitlerin seçimi ve aşılı fidan temini Tarım İlçe Müdürlüğü tarafından piyasa araştırması yapılarak temin edilecektir.
14- Gelir - Gider Analizi :
Uzun zamanda verime geçen yatırımlarda yatırım masrafları ; İlk tesis Giderleri ve tesis dönemi giderleri diye ikiye ayrılır. Tesis ekonomik verim çağına gelince işletme masrafları başlar.
14.1. Sabit Yatırım Giderleri :
1 Da. için İlk tesis Giderleri aşağıda tabloda gösterilmiştir.

Masraf Kalemleri	Birimi	Birim Fiyatı(YTL)	Tutarı (YTL)
1-Damlama Sulama Sistemi	Maktuen		250,00
2-Fidan Yerlerinin İşaretlenmesi	1 Gün	20,00	20,00
3- Çukur Açma	3 Gün	20,00	60,00
4- Gübreleme	2 Gün	20,00	40,00
5- Derin Sürüm	1 Gün	30,00	30,00
6- Fidan Dikimi ve Herek Bağlama İşçiliği	3 Gün	20,00	60,00
7- Can Suyu Verme	1 Gün	20,00	20,00
8- Fidan Bedeli	190 Adet	8,50	1.615,00
9- Çiftlik Gübresi	3000 Kg	0,03	90,00
10- TSP -46 gübre	50 Kg	1,00	50,00
11- Amonyum Sülfat!	15 Kg	1,00	15,00
12- Potasyum Klorür	20 Kg	1,00	20,00
13- Herek	100 Adet	0,30	300,00
14- Galvanize Tel	80 Kg	1,00	80,00
Giderler Toplamı			2.650
Beklenmeyen Giderler %2			53
1 DEKAR TOPLAMI			2.703
GENEL TOPLAM ( 3 Dekar)			8.109

Makine ekipman giderleri : Alet ve ekipman olarak çapa, kürek, bel ve budama makası olup, aletler üretici tarafından karşılanacaktır. Zirai Mücadele aletleri Tarım İlçe Müdürlüğünce karşılanacaktır.
Tesis Dönemi Giderleri : Tesis dönemi giderleri aşağıda tablo halinde gösterilmiştir.
14.2. İşletme Giderleri (YTL)

Masraf Kalemleri	1Yıl	2.Yıl	3.Yıl	4.Yıl	5.Yıl	6.Yıl
Çiftlik Gübresi	-	-	90,00	-	-	90,00
Zirai Mücadele	-	35,00	40,00	40,00	50,00	50,00
Dip Açma	-	20,00	20,00	30,00	30,00	40,00
Çapalama İşçiliği.	20,00	20,00	30,00	30,00	40,00	40,00
Budama İşçili	-	20,00	30,00	30,00	30,00	40,00
Gübreleme İşçil.	-	-	20,00	-	-	30,00
Mücadele İşçil.	-	20,00	30,00	30,00	40,00	40,00
TOPLAM	20,00	115,00	260,00	160,00	190,00	330,00
GENEL TOPLAM (3 da.)	60,00	345,00	780,00	480,00	570,00	990,00

Nakliye Giderleri : Erfelek teslimi alınacak fidanlar için nakliye giderleri alınmamıştır.

YATIRIM TABLOSU: (YTL)

Çeşidi

1.Yıl

2.Yıl

3.Yıl

4.Yıl

5.Yıl

6.Yıl

İlk Tesis Giderleri

2.097,12

-

-

-

-

-

Tesis Dönemi Gid.

20,00

115,00

260,00

160,00

190,00

330,00

1 Da.TOPLAMI

2.117,12

115,00

260,00

160,00

190,00

330,00

GENEL TOLAM (3 da.)

6.351,36

345,00

780,00

480,00

570,00

990,00

Ekonomik Devrede İşletme Giderleri :

Kalemler

Miktar-Birim

Birim Fiyatı(YTL)

Tutarı (YTL)

Çiftlik Gübresi

3.000 Kg

0,03

90,00 (*)

Suni Gübre

80-150 Kg

1,00

120,00

İlaçlar

2 Kg

50,00

100,00

Ot Alma

2 Erk. İşgücü

20,00

40,00

Budama

2 Erk. İşgücü

30,00

60,00

Gübreleme

2 Erk      “

20,00

30,00

Mücadele İşçiliği

2 Erk      “

30,00

60,00

Hasat ve Sınıflandırma

3 Erk      “

20,00

60,00

1 Dekar Toplamı

560,00

GENEL TOPLAM (3 da.)

1.680,00

(*) Üç yılda bir.
Ekonomik devrede işletme giderleri 10 uncu yıla göre hesaplanmıştır. 10 uncu yıldan sonraki işletme masrafları 10 uncu yılın aynıdır. 7-8 ve 9. Yıllar işletme masrafları : Aranan yıl işletme masrafları- bir önceki yıl işletme mas./ 10 uncu yıl İşl.Mas.- Aranan yılın bir önceki işl.mas. formülünden çıkarılabilir. Buna göre 7 yıl İşl.Mas : 15.400YTL, 8.Yıl işletme mas.: 16.500YTL, 9.yıl İşletme Mas.: 18.400YTL dir.

Geleneksel Elma Yetiştiriciliğindeki Üretim İle Bodur Anaçlı Elma Üretimlerinin İlk 10 Yıllık Mukayeseli Üretim Miktarları

Yıl	Geleneksel elma anaç dikim mesafesi 20 ad.7x7 Starking Delicious ve Başka Çeşitler (Kg/da.)	M 9 Anaç 190 adet/da. 1,5x3,5 m Golden, Starking, Grany Smith (Kg/da.)
1	0	0
2	0	400
3	0	1400
4	0	3000
5	400	3600
6	700	4000
7	1200	5000
8	1300	5000
9	2000	5000
10	3000	5000

Proje Gelirleri

Yıllar	Üretim (Kg)	Fiyat (YTL)	Gelir (YTL)	Proje Toplamı
1.Yıl	0	-	-	-
2.Yıl	400	0,75	400,00	1.200,00
3.Yıl	1400	0,75	1.050,00	3.150,00
4.Yıl	3000	0,75	2.250,00	6.750,00
5.Yıl	3600	0,75	2.700,00	8.100,00
6.Yıl	4000	0,75	3.000,00	9.000,00
7.Yıl	5000	0,75	3.750,00	11.250,00
8.Yıl	5000	0,75	3.750,00	11.250,00
9. Yıl	5000	0,75	3.750,00	11.250,00
10.Yıl	5000	0,75	3.750,00	11.250,00

NAKİT AKIM TABLOSU : (YTL)

YILLAR	1.Yıl	2.Yıl	3.Yıl	4.Yıl	5.Yıl	6.Yıl	7.Yıl	8.Yıl- 20Yıl
1- GELİRLER Satış Gelirleri Vakıf Katkısı Kalıntı Değer (1)	- 40.356 -	1.200 - -	3.150 - -	6.750 - -	8.100 - -	9.000 - -	11.250 - -	11.250 - -
TOPLAM GELİR	40.356	1.200	3.150	6.750	8.100	9.000	11.250	11.250
2- GİDERLER Yatırımlar İşletme Giderleri	6.351,36 -	- 345	- 780,00	- 480,00	- 570,00	- 990,00	- 1.155	- 1.237,5
TOPLAM GİDER	6.351,36	345	780,00	480,00	570,00	990,00	1.155	1.237,5
NET GELİR	(34.004,64)	855	2.370	6.270	7.530	8.010	10.095	10.012,50

(1) Bodur elma tesisi olduğundan proje sonunda tesisin kereste ve odun değeri ekonomik açıdan önemli değildir. Bu nedenle alınmamıştır.

15- Her Bir Fayda Sahibi İçin Geri Ödeme Planı
Toplam yatırım tutarı olan 54.720,00 YTL'nin 'u olan 5.472,00 YTL çiftçilerimizden teslimatta peşin alınacaktır. Bu da her çiftçi için 152 YTL olacaktır. Bundan başka ilk yıl ödeme yapmayacaklardır.

Tarih :...................Ödenecek Tutar :
30.11.2005..............161,50 YTL (teslimatta alınacaktır)
30.11.2006..............484,50
30.11.2007..............484,50
30.11.2008..............484,50
TOPLAM................1.615 YTL
GENEL TOPLAM = 3 Çiftçi x 1.615,00 YTL = 4.845,00 YTL

16- Elde Edilecek Ürünlerin Pazar Durumu :
Elde edilen ürünler yerel pazarlarda satılabileceği gibi bölgedeki sebze ve meyve komisyoncularına da satılabilecektir. Ayrıca ilçe genelinde bodur elma üretiminde belli tonaja ulaşıldığı takdirde ihracatçı firmalara da toptan satışlar yapılabilecektir.

17- Projenin Sürdürülebilirliğine Ait Değerlendirme :
Toplu Meyve tesisinin ömrü 20 yıl gibi uzun bir süre olduğundan verime geçinceye kadar ilk yıl verim alınamaz. Birinci yıl fidan alımı dışındaki, ve diğer yıllar yapılacak yatırım giderleri çiftçinin iş gücü ile karşılanabilecek masraflar olup çiftçiye ekonomik bir yük getirmeyecektir. İşletme masrafları için de ayni şeyler söylenebilir. Bu hususlar dikkate alındığında toplu bodur elma bahçesi tesisi fazla oranda karlı bir yatırım olmaktadır.

HAZIRLAYAN ONAYLAYAN

Proje Toplamı