Bağcılıkta iklim faktörleri çok önemlidir. Şayet bir yerde ilkbahar donları omcaların sürgün sürme zamanına kadar devam ederse, yeşil aksam, -1, -2 oC nin altındaki ısıdan zarar göreceğinden bağ hasara uğrar. Sonbaharda erken gelen donlar da odun kısmının iyi odunlaşmasına engel olarak genç omcaların kurumasına sebep olur.
Rüzgarların bağlara çok etkisi vardır. Diğer iklim faktörleri müsait olmak şartıyla rüzgarlardan korunmuş yerler bağcılığa daha elverişlidir.
Uzun yılların gözlemlerine dayanarak Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bağın iklim isteklerinin istenen düzeyde olduğunu, ilkbahar ve sonbahar geç donlarının bölge bağcılığında bir sorun oluşturmadığı söylenebilir.
Bölgenin en erkenci çeşidi Thannebi olmasına karşın, döllenme sorunun olması meyvesinde tanen oranının yüksek olması gibi olumsuz koşullar göz önüne alınarak Bölgede, çok erkenci çekirdeksiz yüksek verimli, nakliyeye dayanıklı ve kaliteli olan Derlette çeşidinin bunun yanında Pance Precose Muscat Rein de Vigne, Cardinal, Perle de Csaba erkenci sofralık çeşitlerin yetiştirilmesi uygundur.
Meyvecilikte erkenciliğin yanı sıra, geç turfandacılığında büyük kazançlar sağladığı gözönüne alınarak, İtalia çeşidinin yüksek verime ve kalitesine karşın geçici olması nedeniyle bu yörelerde yetiştirilmesi önerilebilir. Bunun yanında Hönüsü, Kizlar, Dökülgen, Azeri ve Çilorez çeşitlerine de yer verilebilir
Çeşitlerin budanması, uyanması, olgunluk zamanı v.s. farklılık gösterdiğinden böyle bağların bakımı, hasadı ve üzümün değerlendirilmesi çok zor olmaktadır. Bu nedenle bağa konulacak çeşit sayısı en az sayıda tutulmalı bir veya ikiyi geçmemesi tavsiye edilir
3.2 Toprak Hazırlığı
Bağ yeri seçildikten sonra toprağın hazırlanması işlemine geçilir. Arazide varsa, büyük kayalar, ağaçlar ve çalılar temizlenir. Omcaları muntazam ve düzgün dikebilmek için tümsekler düzeltilir, çukurlar doldurularak toprak tesviyesi yapılır. Fazla su tutan yerlerde drenaj için önlemler alınır
Asmanın ekonomik ömrü bakım koşullarına göre değişmekle birlikte 40 yılın üzerindedir. Bu nedenle ömrü bitinceye dek dikildiği yerde kalacağından, tesisinde çok titiz davranılmalıdır. İyi hazırlanmayan bir yere tesis edilen bağ iyi gelişemez, ömrü kısa, verimi az olur ve hastalıklara daha kolay yakalanır.
Yeni kurulacak bağ yeri, hiç işlenmemiş bir toprak üzerinde olacaksa alan iyi bir şekilde işlenmelidir. Eğer eski bir bağ alanı ise toprağı bir kaç yıl dinlendirilerek bol yeşil gübre ile gübrelenmelidir. Asmanın iyi büyüyebilmesi, köklerinin derine gitmesi, toprak içinde iyi gelişmesine bağlıdır. Gelişme toprak yapısı ile ilgilidir. Tınlı kumlu topraklarda kökler çok derine gider. Sert yapı gösteren topraklarda köklerin derine gitmesi sınırlıdır. Bu tip toprakların krizma yapılması şarttır. Bilhassa yeni bağcılıkta krizma işine daha çok önem vermek lazımdır. Çünkü yeni bağcılıkta kullanılan Amerikan asma anaçlarının kökleri, çok kuvvetli ve süratli büyüdüklerinden toprağın gevşek ve süzek olması lazımdır. Asmaların gelişmemesi ve bazı bağların zamanından önce kuruması, krizmanın yapılmaması veya yüzlek yapılmasından ileri gelmektedir.
Krizma, bağ toprağının en az 40 cm derinlikte işlenmesidir. Bu işlem günümüzde krizma pullukları ile yapılmaktadır. Krizma pullukları, beygir gücü yüksek traktörlerle çekilir ve toprak 40-50 cm derinlikte işlenir. Krizmanın yapılma zamanı sonbahar mevsimidir. Krizma erken yapılmalı ve krizmanın bitimi ile asma fidanı dikimi arasında en az 6-8 haftalık bir zaman olmalıdır.
3.3 Dikim
Sonbaharda krizma yapılmış arazi ilkbaharda düzeltildikten sonra, hayvan veya makina gücü ile işlenebilecek aralık ve uzunlukta çukurlar açılır. Bölgemiz iklimi sıcak olduğundan güneş zararlarını azaltmak için sıralamanın doğu-batı yönünde yapılması, meyilli arazilerde dik olması gerekir. Şimdiye kadar yapılan denemeler yeni tesis edilecek bağlarda sıra üzerinin 1,5-2 m. sıra arasının 2,5-3 m. olması gerektiğini ortaya koymuştur.
İşaretlenmiş yerlere iki kürek derinliğinde, bir kürek genişliğinde çukur açılır. Çukur açmanın makina ile yapılması daha avantajlıdır. Çukurların dip kısmına yanmış çiftlik gübresi, ince toprakla karıştırılarak konmalıdır. Dikim için fidanda budama yapılır. Yan ve boğaz kökleri tamamıyla, dip kökler ise 10 cm üzerinden çepeçevre kesilir. Oluşmuş sürgünlerin en kuvvetlisi bırakılır. Budaması yapılan köklü çubuk veya aşılı köklü topraklı fidan, açılan çukurun tam ortasına gelecek şekilde konur, fidanın gövde kısmının en az 10-15 cm.i toprak üzerinde kalacak şekilde açılan çukurlara 10-15 cm kalınlığında toprak atıldıktan sonra fidan hava almayacak şekilde sıkıştırılmalıdır. Daha sonra can suyu verilir ve fidanın yerini belli etmek için yanına bir herek dikilir. Dikim yapılırken kısır çeşitler (morfolojik erdişi, fizyolojik dişi) saf olarak dikilmemelidir. Çünkü bu çeşitlerin polen tozlarının döllenme yeteneği yoktur. Bunun için dikim planı sekiz omcaya bir babalık veya iki sıraya bir dölleyici dikmek suretiyle yapılmalıdır.Yalnız babalık olarak kullanılan çeşitlerin çiçek açma tarihleri döllenecek çeşitle aynı tarihe denk gelmelidir.
Bağcılıkta standart dikim şekilleri vardır. Bunlar;
a. Kare dikim: İnsan gücü ile toprağı işlenen, zayıf, toprağa dikilmiş ve kısa budama isteyen çeşitlerde uygulanır. Bu şekilde dikimlerde mesafe 1-2 m. dir.
b. Dikdörtgen dikim: Yüksek terbiye sistemleri ile kurulmuş bağlara verilen şekildir. Bu şekilde bağların işlenmesi hayvan veya makina gücü ile yapılır. Sıra üzeri dar, sıra araları ise geniş tutulur. Sıra üzerlerinin araları 1-2 m, sıra araları ise 2-3 m arasında değişir.
c. Üçgen dikim: Bu dikimde her üç kenar birbirine eşittir. Altı omca birleştirilince bir heksagonal şekil oluşur zor bir dikim şeklidir. Daha çok küçük işletmelerde uygulanır
Asmanın budanması çok bilgi ve beceri isteyen bir teknik iştir. Bu nedenle asmanın fizyolojisini ve budama esaslarını bilmek gerekir. Aksi halde üzümün kalitesi düşmekte, verim azalmaktadır. Ekolojik ve kültürel sebeplerin etken olduğu budamada esas, bir yıllık sürgünler üzerine,üzüm çeşitlerine göre mahsuldar gözlerin yerinin bilinmesi şartı ile asmanın kaldırabileceği kadar verimli çubuk (göz) bırakmak ve lüzumsuz çubukları kesmektir.
Bölgemiz bağları genel olarak karışık budama şeklinde budanmakta ve şekil olarak da düzgün olmayan gobleyi andırmaktadır. Budama zamanı olarak görülen en hatalı uygulama sonbaharda yapılan budamadır. Bölgemizde budama ocak-şubat, hatta mart aylarında yapılması uygundur.
Budama şekli açısından hem daha yüksek bir verim ve kalite elde edilmesi, hem de özellikle boncuklanmanın önlenmesi açısından 5-8 göz üzerinden uzunlu kısalı karışık budamaya imkan sağlayan telli terbiye şekillerinden 60-80 cm gövde yüksekliğine sahip "guyot sistemi" ya da "guyot + T" terbiye şeklinin uygulanması önerilmektedir.
3.6.3. İlaçlama:
Salkım güvesinin en etkin zararı koruk ve bilhassa olgunlaşmış daneleri delerek yemesi ve çürümelere neden olmasıdır. Zararın önlenebilmesi için kelebekler yumurtalarını bırakmadan yok edilmesi gerekir. Zararı daha çok çiçek devresinden itibaren arttığından bu dönemde mücadeleye başlanmalı ve 15-20 gün aralıklarla 3-4 ilaçlama yapılmalıdır
4.PROJE GİDERLERİ
4.1 Yatırım Giderleri ( 20 Dekar bağ tesisi)
GİDER CİNSİ...................ADEDİ...............BİRİM FİYAT (TL)............TUTAR (TL)
Aşılı Asma....................20 x 133 = 2.660.........2,50........................6.650
Beton direk.....................20 x 67= 1.340..............6........................8.040
Galvanizli tel................20 x 34,4 = 688 Kg......2,20.........................1.513,6
Damla sulama sistemi...20 da alan..................6.000.......................6.000
Nakliye % 2.....Tüm proje.....-.....444,07
TOPLAM.....22.647,67
4.2 İşletme Giderleri
CİNSİ...........................................................MİKTARI.....BİRİM FİYAT (TL).....TUTAR (TL)
Bakım-onarım gid.(Dikim-İlaçlama-Tarla işleme).....20 dekar.....1.200.000.000.....1.200
Personel+Yakıt Gid......-.....-.....2.000
TOPLAM.....3.200
GENEL TOPLAM.....25.847,67
6.PROJENİN FİNANSMANI
Projenin Desteklenen Maliyeti: Yatırım Giderleri+İşletme Giderleri +Bakım Onarım Giderleri - (Sulama Masrafları % 50 +Nakliye Gid. + Bakım Onarım Giderleri)
Projenin Toplam Maliyeti.....25.847,67 YTL
GAP. İdaresi Başkanlığı:
Fidan Alımı +Direk+Tel Alımı.....16.203,6 YTL. p = 11.342,52 YTL.
Damla Sulama.....6.000 YTL. P = 3.000 YTL.
TOPLAM.....= 14.342,52 YTL.
Çiftçi Katkısı :
Fidan Alımı +Direk+Tel Alımı.....16.203,6 YTL. p= 4.861,08 YTL.
Damla Sulama.....6.000 YTL. P = 3.000 YTL
Bakım Onarım Gid.+Nakliye Gid......1.644,07 YTL.
TOPLAM.....9.505,15 YTL.
İlçe Tarım Müd.Katkısı:
Personel Gid.+Yakıt Gid.....2.000 YTL.
FAYDA VE EKONOMİYE KATKISI
Projenin uygulanacağı köylerde halihazırda 1 da. bağ alanında ortalama 700 kg. yaş üzüm alınmaktadır. Bu projenin uygulanmasıyla yaklaşık 0 verim artışı sağlanacaktır. Bu da 700 x 0.30 = 210 kg. ürün artışı sağlanır. 20 da. için 210 x 20 = 4.200 kg. verim artışı sağlanır. 2005 yılında tahmini 1 kg. yaş üzümün fiyatını 50 YKR. olabileceği dikkate alınarak 4,20 x 50 YKR. = 2.100 YTL. yıllık katkı sağlayacaktır. Bir başka ifadeyle bu projenin uygulanmasıyla ürün artışından sağlanan gelir sabit tesis masrafını kısa bir sürede amorti edecektir.
Sonuç olarak bu projenin uygulanmasıyla çiftçilerin geliri artacak hem de önemli bir besin maddesi olan üzümde kalite artacaktır. Bu ise ilimiz ekonomisine canlılık getirecektir.
PROJE ÖZETİ
Projenin Konusu.....Telli sistem Bağ Yetiştiriciliği
Proje Uygulama Yeri.....Sinop İli, Erfelek İlçesi Köyleri
Projenin Toplam Yatırım Tutarı.....16.731 YTL
Fondan Talep Edilen Finansman.....16.731 YTL
Projeyi Uygulayacak Birim.....Erfelek Kaymakamlığı SYDV ve Erfelek İlçe Tarım Müdürlüğü
Fayda Sahipleri.....Yoksul 6 çiftçi ailesi
Projenin Amaç ve gerekçesi:Yörede yaşayan yoksul aileleri telli sistem bağ yetiştiriciliği için teşvik ederek, geçim kaynağı teminine yardımcı olmak amaçlanmaktadır.
Projenin ürün çeşidi ve miktarları : Projede sofralık çeşitleri kullanılacaktır. Her işletme 1 dekar olmak üzere toplam 6 adet işletme proje kapsamındadır. 3. yıldan başlamak üzere ve artan oranda ürün alınması amaçlanmaktadır.
Malzemelerin nerden ve nasıl temin edileceği : Proje kapsamında alınacak fidanlar ile tel sistemi tesisi için en az 3 yerden fiyat teklifi alınacak ve en uygun fiyatı veren firmadan fidanlar temin edilecek ve tel sistemi kurulacaktır.
Projenin Süresi ve Uygulama aşamaları : Proje gerçekleşme süresi 1 yıldır.Kurulacak tesislerin ekonomik ömrü 20 yıldır.
Şubat 2006 Uygun yer seçimi ve toprak hazırlığı
Mart 2006 fidan temini ve dikimi ile tel sistemi kurulması
Haziran-Temmuz-Ağustos 2006 : 15-20 gün aralıklarla sulama yapılması
Vejetasyon süresince yabancı ot kontrolü
İkinci ve diğer yıllarda verim ve şekil budaması yapılması
Pazar imkanı : Elde edilecek ürünler piyasa şartlarında kolayca pazarlanacaktır.
Projenin Gelir Gider analizi :
Giderler
Sabit yatırımlar :16.731 YTL. Fide-herek-tel bedeli (SRAP tarafından karşılanacaktır)
İşletme giderleri : 990 YTL (Çiftçi tarafından karşılanacaktır.)
Toplam giderler : 17.721 YTL.
Gelirler : (1 da. =1 işletme için 20 yıl toplamı) = 40.422,50 YTL
(6 da = 20 işletme için 20 yıl toplamı)= 242.535 YTL
1. Projenin Adı
Telli sistem Bağ Yetiştiriciliği Projesi
2. Projeden Sorumlu Kişiler/Kuruluşlar
2.1.Erfelek Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı
Projenin Finansmanı, Proje ile İlgili, ihalelerin yapılması, Proje bedellerinin ödeme planlanın hazırlanması ve takibi.
2.2.Erfelek İlçe Tarım Müdürlüğü
Projenin hazırlanması, uygulanması ve uygulama sonrası takibi
3. Projenin Süresi
3.1.Başlama Tarihi : Mart 2006
3.1.Bitiş Tarihi : Mart 2009
4. Proje Uygulama Yeri
Sinop ili Erfelek İlçesi Köyleridir.
5. Projenin Konusu
Kırsal alanlarda yaşayan fakir çiftçilerimize yeni geçim kaynağı ve istihdam alanları oluşturmak için Telli sistem Bağ yetiştiriciliği projesi uygun bir yatırım projesi olarak tespit edilmiştir.
Bu anlamda; gelir seviyesi düşük, örnek olabilecek fakir 6 çiftçi ailesine 1'er dekarlık alanlarda telli sistem bağ tesis edilmesi proje konumuzu oluşturmaktadır.
Proje kapsamında toplam 6 dekarlık alanda telli sistem bağ kurulacaktır. Gerekli finansmanın Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonu tarafından verilmesi, diğer bakım ve işletme giderlerinin de fayda sahiplerince karşılanması bu projenin özünü oluşturmaktadır.
6. Fayda Sahibi Sayısı
Fakir 6 çiftçi ailesi
7. Proje Harcamaları
7.1.Sabit Yatırım Giderleri : 16.731 YTL
7.2.İşletme Giderleri : 990 YTL
8. Projenin Finansmanı
Proje,Sosyal Riski Azaltma Projesi finansmanı ve Çiftçi Katkısı ile finanse edilecektir
8.1. SRAP Katkısı : 16.731 YTL
8.2. Çiftçi Katkısı(Öz kaynak) : 990 YTL
8.3. Toplam Yatırım : 17.721 YTL
9. Projenin amacı
9.1.Bölgedeki mevcut durum
Projemizin uygulama alanı olan Sinop ili Erfelek İlçesi köylerinde genel olarak tarla bitkileri ve meyvecilik yapılmaktadır. Meyvecilik olarak bölge genelinde elma, armut, kiraz yetiştiriciliği yapılmakta olup, geçmişte yapılmış olan ve halihazırda örneği bulunmayan, unutulmaya yüz tutmuş bağ yetiştiriciliğinin canlandırılmaya çalışılması, modern ve teknik uygulamaların uygulanması ile bilinçli yetiştiricilik yapılması amaçlanmıştır.
Hazırlanan bu proje ile: İlimizin meteorolojik özellikleri göz önünde bulundurularak, bağ üretimini artırmak, dar gelirli insanlara destek sağlamak, köylerden kente göçü önlemek, çevresine yayım yapabilme özelliği taşıyan seçilmiş çiftçilerle ortaklaşa çalışıp, köylerde önder çiftçi topluluklarının oluşmasını hızlandırarak yetiştirme tekniklerinin yayımının yapılması, birim alandan alınan verimi artırarak çiftçilerin gelir düzeyini yükselterek sosyo-ekonomik yapısının iyileştirilmesi hedeflenmiştir.
9.2.Proje Hedeflerimiz
-Çok küçük ve parçalı olan tarım alanlarından en ekonomik şekilde istifade edilebilmesi ve birim alandan elde edilecek verimin artırılması;
-Modern tarım tekniklerinin kültürel uygulamaları ile birim alandan elde edilen nicel verim artışı yanında, iç ve dış pazarda en yüksek fiyatla satılabilecek yüksek kaliteli standart çeşitler elde edilebilmesi;
-Yatırımın kısa vadeli sermayeye dönüşüm sirkülasyonunun hızlandırılması;
-İlimiz genelinde unutulmaya yüz tutmuş bağ yetiştiriciliğinin canlandırılması, modern kapama telli sistem kurularak üzüm üretimini artırılması;
-Kurulacak örnek bağlarla bu tarz yetiştiriciliğin teşvik edilmesi ve bu sayede aile iş gücünü değerlendirip üretime yönelmelerinin sağlanması; proje hedeflerimizdir.
10. METODOLOJİ
10.1.Uygulama Metotları ;
Projemizin metodolojisi Telli sistem Bağ yetiştiriciliği ve uygulamalı eğitimidir.
10.2.Projenin ve faaliyetlerin hedef gruplara uygunluğu :
Proje öncesi yapılan ön araştırma ve bilgi toplama toplantılarında, üretici çiftçilerin bu projeyi benimsedikleri ve istekli oldukları gözlemlenmiştir. Bu unsur, proje hedef kitlesinin projeye aktif katılımın sağlanması ve projenin mutlak başarısı açısından önemlidir. Bölge halkı genellikle kendisinden önce yapılan ve uygulamada başarılı sonuçlarını gördüğü projeleri uygulamaktadır. Bu etken sebebi ile örnek düzeyinde yapılan telli sistem bağ yetiştiriciliği projesinin başarısı, bölgede bağ yetiştiriciliği konusunda itici güç olacağı aşikardır.
Kapama Telli sistem Bağ kurmak için seçtiğimiz bölge; iklim, toprak, su vb. ekolojik faktörler ve topografik yapısı bakımından bahçe ziraatına çok uygun olmasına rağmen, eğitimsizlik, bilinçsiz üreticilik, gelir seviyesinin düşüklüğü, miras kanunundan dolayı arazilerin küçük ve parçalı oluşu vb. birçok nedenden dolayı bölge çiftçileri mevcut arazilerinden yeterli fayda sağlayamamaktadır. Bu nedenlerden dolayı atıl durumda olan çok miktarda tarım arazisi mevcuttur.
Proje; bölge insanına, dekar olarak az da olsa kurulacak tesisin doğru kullandığında kendisine ne denli fayda sağlayabileceğini kanıtlayacaktır. Kurulacak olan telli sistem bağlar ile çiftçi ve aileleri kendi topraklarında istihdam edilmiş olacaklar. Kurulacak bağlar bölgedeki diğer çiftçilere örnek olacaktır.
10.3.Önerilen Metodolojinin Gerekçeleri ;
Proje kapsamında bol güneşlenen, havadar, az meyilli, taban suyu seviyesi yüksek olmayan, meyveciliğe uygun araziler tespit edilecektir. Proje ile gelir düzeyi düşük ve projenin uygulanmasına hevesli çiftçi ailelerine öncelik verilecektir.
İlimizde daha önce demonstratif amaçla başlanan Telli sistem Bağ tesis edilerek gelir düzeyi düşük ailelerin yıllık ortalama 2.000 YTL. gelir elde edebilecekleri hesaplanmıştır. Ayrıca bu proje ile çiftçi ailelerine iş imkanı sağlanacaktır.
Tarımda modern meyveciliğin gereklerini yerine getirmek, her yıl düzenli ve kaliteli ürün almak, bağların erken yaşta verime yatması, budama, ilaçlama ve hasat gibi işlemlerin daha ucuz ve kolay yapılarak maliyetin azaltılması amaçlanmaktadır.
Proje ile tekniğe uygun Telli sistem Bağ kurularak daha kaliteli ve verimli çeşitler yetiştirilecektir. Bunun sonucunda birim alandan alınan verim artırılarak çiftçilerin gelir düzeylerinin yükseltilmesi ve dolayısıyla sosyo-ekonomik yapısının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır.
10.4.Çarpan Etkisi :
-Bölge halkının telli sistem bağ yetiştiriciliğini ekonomik geçim kaynağı olarak benimsemesi
-Bağ yetiştiriciliği faaliyetinin ekonomik getirisi ve başarısı ile başka yetiştiricilerin de ortaya çıkmasının teşvik edilmesi
-Bu örnek proje ile geliştirilen ortak proje yapma kavramının bölge halkının diğer sorunlarının giderilmesi içinde güç birliği yapmaya öncü olması
-Yapılan eğitim ve ortak çalışmalar ile bölge halkının kaynaşması ve dayanışma ortak bilincinin gelişmesi
-Bölgede atıl durumda bulunan arazilerin kullanıma açılmasını, aynı zamanda bir çevre düzenleme faaliyeti olarak bölge imarına katkısı
-Atıl işgücünün ekonomiye kazandırılması
-Ekonomik olarak gelişen bölge halkının alım gücünün yükselmesine paralel olarak yaşam standartlarının gelişmesi
10.5. Proje ile ulaşılması beklenen doğrudan ve dolaylı faydalanıcı Sayısı
Doğrudan Faydalanıcılar;
Üretici aileleri; 6 üretici ve ailesi
Dolaylı faydalanıcılar;
Bağ fidanlarını temin edeceğimiz firma ve çalışanları
Malın pazara sunulmasındaki yararlanıcılar (nakliyeciler,tüccarlar vb.)
Tüketiciler
11. PROJENİN TEKNİK DETAYLARI
11.1.İKLİM
Bağ ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim meyvesidir. Genellikle dünyada 30°-50° enlemlerde yetişmektedir. Türkiye'de hemen hemen her bölgemizde yetişmektedir. Yüksek ışık yoğunluğu bağda çok iyi renk oluşumunu sağlar. Bağ omcası düşük sıcaklıkların olduğu sert kışlara dayanıklıdır. Kış dinlenmesi sırasında odun kısımları -35°C ile -40°C'a, açmış çiçekler -2.2°C ile -2.3°C ve küçük meyveler ise -1.1°C ile -2.2°C'a dayanırlar
Bağ kış dinlenmesine orta derecede ihtiyaç duyan meyve türüdür. Yapılan denemelerde bağların soğuklama ihtiyacını karşılayabilmesi için + 7.2°C'nin altında çeşitlere bağlı olarak 1500-2000 saat kalması gerekir. 0°C'nin altında ise 750-1500 saat soğuklamaya ihtiyacı vardır. Yetersiz soğuklama sonucu çiçeklerin bir kısmı ölür, geriye kalan çiçeklerin açılması da normale göre hem daha geç, hem de düzensiz olur. Böylece geç açan çiçekler döllenme yetersizliği nedeni ile dökülür. Soğuklamasını giderememiş bağlarda yaprak gözleri sürmez ve omca çıplak kalır. Bağ yüksek yaz sıcağına da dayanıklıdır.
11.2.TOPRAK
Bağ genellikle bir çok toprak tiplerinde başarılı sonuç verir. Bahçe kurulacak yerin alt toprak yapısı önemlidir. Alt toprak, bitki kökleri hiçbir zaman su içinde kalmayacak ve köklerin yayılmasını kolaylaştıracak şekilde drene edilmelidir. Sert ve suyu tutan alt toprak gelişmeye engel olur, omcanın büyümesini ve ömrünü olumsuz yönde etkiler. En iyisi alt toprağın çakıllı-tınlı olmasıdır. Toprak derinliğinin 2 metre veya daha fazla olması istenir. Bağ yetiştiriciliği için en iyi topraklar optimal olarak 6.0-6.5 pH ve içerisinde normal kireci ve yeteri kadar humus ve nemi bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen topraklardır
11.3.GÜBRELEME
Bağlarda verilecek gübre miktarı toprak işleme usulüne, toprağın karakterine, omcanın büyüme gücüne, yaşına, alınan mahsul miktarına göre değişir. En iyisi verilecek gübre miktarı toprak ve yaprak analizleri ile tespit edilmelidir.
Bağlarda fidan dikilmeden evvel bir temel gübreleme yapılmalıdır. Dikimden sonrada bahçe her yıl gübrelenmelidir.
Bağlara ilkbaharda azotlu gübre verildiğinde meyve kalitesi iyileştiği gibi dökülmede azalır. Fakat verilen azotlu gübrenin bağlar olgunlaşmadan evvel tükenmiş olması arzu edilir.
Bağlar lüzumlu fosforu kuvvetli kökleri ile topraktan almak iktidarındadır. Fosfor bağın büyümesine ve mahsulün artmasına yarar. Pek az hareket eden bir eleman olması dolayısıyla fosforlu gübreleri köklerin bulunduğu sahaya vermek hususuna dikkat edilmelidir.
Bağ omcalarında potas eksikliğinde evvela yapraklarda sararma başlar, sonra kahverengi olan yapraklar tamamıyla kuruyup ölür. Kurak senelerde potas eksikliği daha fazla zararlı olur. Potasyum ağaçların fotosentez, nişasta ve şeker yapmasında tesiri olan bir elemandır. Çiçek gözlerinin teşekkülünde rol oynadığı için dolayısıyla potasyum periyodisiteyi önler.
11.4.SULAMA
Bağ omcaları kazık kök sistemine sahip olduklarından dolayı diğer bir çok meyve türüne göre daha az su ister ve düşük nemden hoşlanırlar. Bahçelere verilecek su miktarı, yıllık yağış toplamına, bu yağışın dağılımına, transpirasyon (bitkiden meydana gelen su kaybı) şiddetine, ağacın büyüklüğüne ve toprağın tipine göre değişir.
Sulamada en önemli konu sulama zamanının iyi tespit edilmesidir. Bunun için en pratik yöntem toprağın elle kontrol edilmesidir. Sulama zamanı; Tansiyometre adı verilen aletlerle daha kesin ve güvenilir olarak tespit edilebilir.
Bağlar için en önemli sulama zamanı yazın yapılan sulamadır. Yaz sulamasına yağış durumuna göre Mayıs'ta başlanır ve bütün yaz boyunca devam edilir. Baharı kurak geçen yerlerde yaz sulamasına erken başlanırsa meyve tutumu artar ve meyve kalitesi de yüksek olur. Bağ bahçelerini kurak bölgelerde; yerine göre 10 günde bir sulamak gerekir. Nemli bölgelere doğru gidildikçe sulama aralığı 15-20 güne, hatta 1 aya kadar çıkabilir. En çok uygulanan sulama şekil "Salma Sulama" dır.
Diğer sulama sistemleri ise "Yağmurlama" ve "Damlama" sulamadır. Damlama sulamada köklerin bulunduğu alanın bir kısmı sürekli nemli kalmaktadır.
11.5.BAĞ ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ:
Bugün dünyadaki bağ çeşitlerinin sayısı 6 500'ü aşmakta olup, Türkiye'de ise bu sayı 460'ı bulmaktadır. Bunlar arasında kalite, verim yönünden yüksek ve ticari anlamda yetiştiriciliği yapılanların sayısı çok azdır.
Bağ çeşitleri yetiştiricilik alanlarında yüzyılların doğal seleksiyonu, tesadüf çöğürlerin ve kendiliğinden olan mutasyonlarla meydana gelmişlerdir. Bugünkü modern bağ yetiştiriciliğinde ise, melezleme ıslahı yolu ile kalite ve verim yönünden çok üstün çeşitler elde edilmiştir.
Telli sistem yetiştiricilikte birim alanda daha fazla sayıda fidan kullanıldığı için daha yüksek verim elde edilir. Telli sistemle kurulmuş bağlarda erken yaşta ürün alınır. İş gücü ve yapılan masraflar azalır, kültür ve bakım uygulamaları kolaylaşır ve daha kaliteli meyve üretimi mümkün olur. Türkiye'de son yıllarda Ege Bölgesi'nde yoğunlaşan telli sistem bağcılık tüm bölgelerde rağbet görmeye başlamıştır.Çeşit olarak taze tüketime uygun, pazarda rağbet gören, erkenci, sofralık çeşitler ile kaliteli şaraplık çeşitler tercih edilmektedir.
12. PROJENİN UYGULAMA AŞAMALARI
-Uygun yer seçimi: Mart 2006
-Toprak Hazırlığı: Mart 2006
-Fidan temini ve dikimi: Mart- 2006
13. PROJENİN FAALİYETLERİ
1/ Bir yıl boyunca Telli sistem Bağ yetiştiriciliği hakkında çiftçilere ve diğer katılımcılara eğitim verilmesi;
2/ Belirlenen alanlarda Telli sistem Bağ yetiştiriciliğinin yapılması;
Proje faaliyetlerinin tamamı çiftçiler tarafından İlçe Tarım Müdürlüğü teknik personelleri koordinatörlüğünde yapılacaktır.
13.1.Eğitim Verilmesi :
Proje öncesinde Telli sistem Bağ yetiştiriciliği hakkında çiftçilere gerekli eğitim verilecektir.
13.2.Seçilen Alanlarda Tesisin Kurulması
13.2.1.Arazi Hazırlığı
Proje uygulamaları erken ilkbaharda başlanacaktır. Güneş ışığından yararlanma, arazinin meyil durumu ve rüzgar yönü dikkate alınarak proje başlangıcında arazi planlaması yapılıp, varsa toprak büyük taş ve kayalardan temizlenecek ve arazi dikimden önce 50-60 cm derinlikten işlenerek krizma yapılacak ve toprağın havalandırılması sağlanacaktır. Krizma işleminden birkaç hafta sonra toprak kültivatörle sürülerek toprak dikime hazır hale getirilecektir.
13.2.2.Fidan Temini
Proje kapsamında alınacak fidanlar için en az 3 yerden fiyat teklifi alınacak ve en uygun fiyatı veren firmadan fidanlar temin edilecektir.
13.2.3.Bahçenin Kurulması
Toprak hazırlığının bitimine doğru yetiştirilecek üzüm çeşitlerinin fidanları temin edilecek ve dikim yerleri 2x3 sıra üzeri ve sıra arası mesafelerle işaretlenecektir. Dikim yerleri işaretlendikten sonra 35-40 cm çapında, 45-50 cm derinliğinde dikim çukurları açılacaktır. Çukur açımından sonra dikim ekibi oluşturularak fidanların taç ve köklerinde dikim budaması yapılacaktır. Dikim esnasında çukurun dibine yanmış ahır gübresi ve üst toprak karışımından oluşan harç konulacaktır. Daha sonra dikim tahtası kullanılarak, fidanın boğaz kısmı toprak hizasına gelecek şekilde dikilecek ve toprakla sıkıştırılacaktır Hemen ardından can suyu verilecektir.Daha sonra aşı gözü üzerinden 2-3 göz bırakılarak budama yapılacak ve üzeri 8-10 cm. toprakla örtülerek kümbet yapılacak ve bu toprak en erken haziran ayında açılacaktır. Böylece taze sürgünler tehlikesiz bir şekilde pişkinleşecektir. Yaz aylarında ilk gelişme yılında kök bölgesinin nemli tutulmasını sağlayacak sıklıkta sulama yapılacaktır.
14. GELİR -GİDER ANALİZİ
14.1. Sabit Yatırım Giderleri :
* Fidan Bedeli; Telli sistem Bağ bahçesi 2x3 sıra arası ve sıra üzeri mesafelerle kurulacaktır. 1 dekarlık alan için 166 adet fidan kullanılacaktır.
1 Fidanın piyasa ortalama fiyatı (KDV ve nakliye dahil) = 4 YTL. olup;
1 dekarlık alan için fidan bedeli; 4 YTL x 166 = 664 YTL
* Herek Bedeli; Her bir fidan için 1 adet herek hesaplanmıştır. 1 adet hereğin fiyatı, ortalama 0,75 YTL. olarak belirlenmiştir.
1 dekarlık alan için 166 adet fidan kullanılacağından;
166 x 0,75 YTL. = 124,50 YTL
Ayrıca Tel sistemi kurulacağından dekara toplam tel,direk vs. bedeli olarak 2.000 YTL hesaplanacaktır.
1 dekarın ortalama maliyeti 2.788 YTL olup bu miktar 6 dekarda 16.731 YTL olacaktır.
MALİYET UNSURLARI
|
MİKTARI
(1 da)
|
BİRİM FİYATI
( YTL )
|
TUTARI ( YTL ) (1Tesis)
|
T
UTARI ( YTL )
(6 Tesis)
|
Fidan Bedeli
|
166
|
4
|
664
|
3.984
|
Herek
|
166
|
0,75
|
124
|
747
|
Tel sistemi
|
-
|
2.000
|
2.000
|
12.000
|
14.2.İşletme Giderleri: Çiftçi tarafından karşılanacaktır.
* Fidan yeri işaretleme, çukur açma, dikim, can suyu verilmesi; Bahçenin tesisi esnasındaki tüm işçilikler projenin hedef grubu olan çiftçiler tarafından karşılanacaktır.
MALİYET UNSURLARI
|
MİKTARI
(1 da)
|
BİRİM FİYATI (YTL)
|
TUTARI
(YTL) (1Tesis)
|
TUTARI (YTL)
(6 Tesis)
|
Toprak İşleme
|
1 da.
|
10
|
10
|
60
|
Çukur açma, Dikim ve Can Suyu verilmesi
|
1 da.
|
30
|
30
|
180
|
Sulama Bedeli
|
1 da.
|
10
|
10
|
60
|
Akaryakıt Giderleri
|
1 da.
|
80
|
80
|
480
|
Gübreleme ve İşçiliği
|
1 da.
|
30
|
30
|
180
|
Diğer (%3)
|
1 da.
|
5
|
5
|
30
|
TOPLAM
|
|
165
|
165
|
990
|
1 dekarlık bağ maliyet hesabı :
Maliyet Unsurları
|
1. Yıl
|
2. Yıl
|
3. Yıl
|
4. Yıl
|
5.-20. Yıl
|
Fidan Bedeli
|
664
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Herek
|
124,50
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Toprak İşleme
|
10
|
10
|
10
|
10
|
10
|
Çukur açma, Dikim ve Can Suyu verilmesi
|
30
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Gübreleme ve İşçiliği
|
30
|
30
|
30
|
30
|
30
|
Sulama Bedeli
|
10
|
10
|
10
|
10
|
10
|
Zirai İlaç Bedeli
|
-
|
80
|
80
|
80
|
80
|
Akaryakıt Giderleri
|
80
|
80
|
80
|
80
|
80
|
Budama İşçiliği
|
-
|
10
|
10
|
10
|
10
|
Diğer (%3)
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
Tel sistemi kurulması
|
2.000
|
-
|
-
|
-
|
-
|
TOPLAM
|
2.953,50
|
225
|
225
|
225
|
225
|
14.3. İşletme Gelirleri
YIL
|
Geleneksel Bağ Anaç
20 ad/da
(Kg/da)
|
Telli sistem bağ
166 ad/da
(Kg/da)
|
1.
|
0
|
0
|
2.
|
0
|
200
|
3.
|
0
|
400
|
4.
|
0
|
800
|
5.
|
250
|
1.500
|
6.
|
400
|
2.000
|
7.
|
750
|
2.500
|
8.
|
1.000
|
3.000
|
9.
|
1.000
|
3.000
|
10.
|
1.000
|
3.000
|
10. Yıl Üretim Toplamı
|
4.400
|
16.400
|
Tam Verimli Dönemde Her Yılki Üretim (Kg)
|
1.000 kg
|
3.000 kg
|
|
YILLAR
|
*Tam Dönemde Ort. Verim (11. ve 20. yıllar arası)
|
1
|
2-3
|
4-5
|
6-7
|
8-9
|
10
|
Üretim (kg/da)
|
0
|
600
|
2.300
|
4.500
|
6.000
|
3.000
|
3.000
|
1 da. Toplam Üretim (ton)
|
0
|
0,6
|
2,3
|
4,5
|
6
|
3
|
30
|
6 da. Toplam Üretim (ton)
|
0
|
3.6
|
13.8
|
27.0
|
36.0
|
18.0
|
180
|
1 da. Toplam Gelir (YTL)
|
-
|
450
|
1.725
|
3.375
|
4.500
|
2.250
|
22.500
|
6 da. Toplam Gelir (YTL)
|
-
|
2.700
|
10.350
|
20.250
|
27.000
|
13.500
|
135.000
|
(Not:Üzüm satış fiyatı 0,75 KG/ YTL. olarak hesaplanmıştır.)
*Tam Dönem : Bağ tesisinin ekonomik ömrü 20 yıl olup, tam dönemde ortalama verim son 10 yıl için toplam değerlendirilmiştir.
1 Tesis : 1 da
14.4.1 PROJENİN MALİ ANALİZİ
14.5.1.Yıllık Ortalama Gider
Projenin Yıllık Ortalama Gideri:
1 işletme için (1 da) = 361,42 YTL.
6 işletme için (6 da) = 2.168,55 YTL.
14.4.2. Yıllık Ortalama Gelir
Yıllık Ortalama Gelir=
1 işletme için (1 da) = 2.021,12 YTL.
6 işletme için (6 da) = 12.127,50 YTL
14.5.3. Fayda-Masraf Oranı
F.M.O = Ortalama Gelir / Ortalama Gider
1 işletme için (1 da) = 2.021,12 YTL. / 361,42 YTL. = 5.6
6 işletme için (6 da) = 12.127,50 YTL / 2.168,55 YTL. = 5.6
15. SONUÇ
FAYDA MASRAF ORANI > 1 olduğundan proje karlı ve uygulanabilir bulunmuştur.
16. ELDE EDİLECEK ÜRÜNLERİN PAZAR DURUMU
Öncelikle proje kapsamında üretilecek olan üzümün bir kısmı İlçede tüketilecek ve kalan kısmı komşu il ve ilçelere pazarlanması planlanmaktadır.Ayrıca ilçemizde bulunan BENK Gıda tarafından da üzümler alınabilecektir. Üzüm iç tüketime çok uygun bir meyve olduğu için herhangi bir pazar sorunu olmamaktadır.
17. PROJENİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİLİĞİNE AİT DEĞERLENDİRMELER
17.1 Mali Sürdürülebilirlik
Proje kapsamında her aileye 1'er dekar olmak üzere toplam 6 aileye 6 dekarlık Telli sistem Bağ tesisi kurulacaktır. Her işletme 1 dekardan olmak üzere toplam 6 adet işletme proje kapsamındadır.. 6 işletmeden oluşan toplam 6 dekarlık alan için; 1. yıl gelir beklenmemektedir. . Telli sistem Bağ yetiştiriciliği için ilk yatırım maliyeti olan fidanlar ve herekler proje kapsamında yetiştiricilere verilmektedir. Bu ilk yatırım maliyeti dışında kültürel bakım faaliyetleri ve masrafları çiftçi tarafından karşılanacaktır. Bu verilere bakıldığında proje tamamlandıktan sonrada Telli sistem Bağ yetiştiriciliği mali olarak sürdürülebilirdir.
Bu gösterge bölge halkının bu faaliyeti sürdürmesi için kazanç-yaşam dengesi açısından önemli bir gerekçe olarak mali sürdürülebilirlik yapısını güçlendirmektedir.
17.2. Kurumsal Sürdürülebilirlik
Projeden sorumlu kuruluşlar olan; Erfelek Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı ve Erfelek İlçe Tarım Müdürlüğü projenin tamamlanmasından sonrada kurumsal kimliklerini devam ettiren kurumlar niteliğindedir.
18. GERİ ÖDEME PLANI
Proje başlangıcı olarak 2006 yılı Mart ayı başlangıç olarak alınacaktır. İlk yıl ödemesiz 2,3 ve 4. yıllar ödemeli olarak hesaplamalar yapılacaktır.
Tarih :...........Ödeme :
30 Mart 2006.....Ödemesiz
30 Mart 2007.....929,50 YTL
30 Mart 2008.....929,50 YTL
30 Mart 2009.....929,50 YTL
TOPLAM...........2.788,50 YTL
6 çiftçini ödeyeceği miktar : 6 x 2.788,50 YTL =16.731 YTL
Hazırlayan Onaylayan